|
Mae Gwyddeleg (Gwyddeleg: Gaeilge) yn iaith Geltaidd. Mae tua 1,800,000 o bobl yn Iwerddon yn siarad Gwyddeleg i raddau: 1,656,790 yng Ngweriniaeth Iwerddon (cyfrifiad 2006) a 167,487 yng Ngogledd Iwerddon (cyfrifiad 2001). Hanes Datblygodd yr iaith Wyddeleg allan o iaith Geltaidd hynafol a elwir Goideleg (arferir yr enw 'Celteg Q' yn ogystal; rhan o 'Gelteg P' oedd Brythoneg, rhagflaenydd y Gymraeg). Gaeleg a Manaweg ydyw'r ieithoedd Goideleg eraill. Maent yn fwy tebyg i'w gilydd nag ydyw'r Gymraeg i'r Gernyweg a'r Llydaweg. Bu ymfudo rhwng Iwerddon a gorllewin yr Alban am ganrifoedd, ac mae traddodiad llenyddol y Wyddeleg a'r Aeleg yn tarddu o'r traddodiad Hen Wyddeleg ac orgraff y ddwy iaith yn rhannu nodweddion cyffredin. Fel yn achos y Gymraeg mae'n arfer rhannu hanes yr iaith yn dri chyfnod, sef Gwyddeleg Diweddar, Gwyddeleg Canol a Hen Wyddeleg. Sefyllfa'r Wyddeleg yn 2007. Sefyllfa heddiw Mae'r Wyddeleg wedi cilio fel iaith gymunedol naturiol llawer mwy na'r Gymraeg, ond mae gan yr ardaloedd lle mae Gwyddeleg yn dal yn iaith lafar gymunedol gydnabyddiaeth swyddogol. Nifer o ardaloedd bach gwledig ydynt, wedi'u gwasgaru ar draws saith sir, a elwir gyda'i gilydd yn ardaloedd y Gaeltacht. Blwyddyn Nifer y siaradwyr Gwyddeleg Canran y siaradwyr Gwyddeleg 1861 1,077,087 24.5 1871 804,547 19.8 1881 924,781 23.9 1891 664,387 19.2 1901 619,710 19.2 1911 553,717 17.6 1926 543,511 18.3 1926 540,802 19.3 1936 666,601 23.7 1946 588,725 21.2 1961 716,420 27.2 1971 789,429 28.3 1981 1,018,413 31.6 1986 1,042,701 31.1 1991 1,095,830 32.5 1996 1,430,205 41.1 2002 1,570,894 41.9 2006 1,656,790 40.8 2011 1,774,437 40.6 Sail: Iwerddon gyfan at 1926, y Weriniaeth ers hynny[4] Rhai geiriau Gwyddeleg Bó - buwch Fear / Duine - gŵr / dyn Gealach - lleuad (lloer) Grian - haul Sliabh - mynydd Trá - traeth Maith - da Glan - glân Beag - bach Mór - mawr Leabhar - llyfr Gorm - glas Glas - gwyrdd Dubh - du Tine - tân Am - amser Aimsir - tywydd Rhai Ymadroddion Dia Dhuit - sut mae? Conas atá tú? - sut wyt ti? /sut dych chi? An-mhaith - da iawn Go raibh maith agat - diolch Mise freisin - finnau hefyd B'fhéidir - efallai Níl a fhios agam - Dw i ddim yn gwybod / Wn i ddim Ba mhaith liom... - Hoffwn i... Cad is ainm duit? - Beth yw'ch enw chi? Seán is ainm dom - Fy enw i yw Seán Is mise Seán - Seán dw i Le do thoil - os gwelwch yn dda Ní thuigim - Dw i ddim yn deall Nílim cinnte - Dw i ddim yn siŵr Cá bhfuil an t-ostán? - Ble mae'r gwesty? An dtuigeann tú Gaeilge?" - Ti'n deall Gwyddeleg? Tuigim beagán Gaeilge." - Dw i'n deall tipyn bach o Wyddeleg Is breá liom.. - Dw i'n hoffi... Tá sé fuar inniú - Mae hi'n oer heddiw. Tá brón orm - Mae'n ddrwg gen i Slán - Hwyl Cymariaethau â Chymraeg Y Rhifau Y Storïwr Gwyddeleg a'i chwedlau gan J. E. Caerwyn Williams Cymraeg un dau tri pedwar pump chwech saith wyth naw deg Gwyddeleg aon dó trí ceathair cúig sé seacht ocht naoi deich Rhagenwau Cymraeg fi/i ti fo/o hi ni chi nhw Gwyddeleg mé tú sé / é sí / í sinn sibh iad Meddiant Cymraeg fy nhŷ dy dŷ ei dŷ ei thŷ ein tŷ eich tŷ eu tŷ Gwyddeleg mo theach do theach a theach a teach ár dteach bhur dteach a dteach "Gw" - "F"/"B" Cymraeg dyn (gŵr) gwyn gweld gwell gwin gwlyb gwir gwan gwyddbwyll gwylan Gwyddeleg fear bán feiceáil fearr fíon fliuch fíor fann ficheall faoileán "P"/"B" - "C" Cymraeg beth pwy pen pedwar pump plant mab Pasg pawb coeden ("pren") Gwyddeleg cad cé ceann ceathair cúig clann mac an Cháisc cách crann Geiriau Eraill Cymraeg llachar golau haul halan haf hen hynny hi chi heddiw Gwyddeleg geal solas grian salann samhradh sean sin sí sibh inniú |
About us|Jobs|Help|Disclaimer|Advertising services|Contact us|Sign in|Website map|Search|
GMT+8, 2015-9-11 20:12 , Processed in 0.166813 second(s), 16 queries .
