|
جمهوری اِستونی (به استونیایی: Eesti) کشوری در منطقه بالتیک در شمال اروپا است. این کشور از غرب به دریای بالتیک و از شمال به خلیج فنلاند می‌رسد و مرز شرقی آن با روسیه و مرز جنوبی آن با لتونی مشترک است. جمعیت آن ۱٬۳۵۶٬۰۰۰ نفر و پایتخت آن تالین است. واحد پول این کشور یورو و تنها زبان رسمی این کشور استونیایی بسیار به زبان فنلاندی نزدیک است. این زبان برخلاف اکثریت زبان‌های قاره اروپا که از ریشه هندواروپایی هستند جزو زبان‌های خانواده اورالی است. استونی از کم‌جمعیت‌ترین کشورهای اتحادیه اروپا است. ۶۹ درصد از مردم این کشور از تبار استونیایی و حدود ۲۵ درصد روس‌تبارند. استونی یکی از بی‌دین‌ترین مردمان جهان را دارد و بیش از ۷۰ درصد از مردم این کشور اعلام کرده‌اند که به هیچ‌یک از ادیان باور ندارند. نظرسنجی سال ۲۰۰۵ اروپایی نشان داد که تنها ۱۶ درصد از استونیایی‌ها به خدا باور دارند که این پایین‌ترین درصد در میان کشورهای اتحادیه اروپا است.[۱] استونی از سوی نهادهای مالی جهان به عنوان کشوری با اقتصاد پیشرفته رده‌بندی شده‌است و سازمان ملل نیز استونی را در رده کشورهای دارای شاخص توسعه انسانی بسیار بالا قرار می‌دهد.[۲] استونی از نظر آزادی مطبوعات، آزادی اقتصادی، آزادی سیاسی و آموزش در سطوح بالای جهانی قرار دارد. استونی در زمان شوروی نیز در میان جمهوری‌های آن اتحادیه بالاترین سرانه تولید ناخالص را داشت.[۳] در درازای چند سده اخیر، کشورهای گوناگون از جمله دانمارک، سوئد، لهستان، روسیه هرکدام برای مدتی بر این کشور مسلط بودند اما پس از شکست روسیه تزاری در جنگ جهانی اول و انقلاب بلشویکی در روسیه، استونی توانست استقلال خود را از روسیه به دست آورد. جمهوری مستقل استونی تا سال ۱۹۴۰ دوام یافت اما براساس توافق پنهانی جوزف استالین با آدولف هیتلر برای تقسیم بخش‌هایی از اروپا، به اشغال نیروهای شوروی در آمد و پس از آغاز جنگ بین شوروی و آلمان در سال ۱۹۴۱، توسط نیروهای آلمانی اشغال شد. شکست آلمان در جنگ دوم به تسلط مجدد شوروی منجر شد که تا فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ و اعلام استقلال جمهوری استونی ادامه یافت. استونی در سال ۲۰۰۴ به اتحادیه اروپا پیوست و به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی - ناتو - پذیرفته شد. کشور استونی آزادترین شبکه اینترنتی دنیا را دارد.[۴] تاریخ گفته شده‌است که نام استونی از یک قوم باستانی به نام آئستی (Aesti) گرفته شده‌است. وایکینگ‌ها از سده هفدهم در سواحل استونی مستقر شدند. در سال ۱۲۰۲ استونی در اختیار یکی از گروه‌های شوالیه‌ای مذهبی به نام برادران شمشیر قرار گرفت که مردم استونی را به زور شمشیر مسیحی کردند. قسمت جنوبی استونی به همراه لتونی امروزی زیر سلطه این گروه باقی‌ماند اما قسمت شمالی در بهار ۱۲۲۴ جزئی از قلمرو پادشاه دانمارک شد ولی در سال ۱۳۴۶ فرمانروایی این قسمت نیز به گروه «برادران شمشیر» واگذار شد. در این زمان به‌جز شهر «رِوال» (تالین امروزی) که پایتخت بود، ده‌ها دژ نیز در استونی ساخته شد که در کنار آنها به مرور شهرهایی شکل گرفتند. این شهرها به اتحادیه بازرگانی هانزا پیوسته بودند و ساکنان آنها نیز بیشتر از اهالی مناطق شمالی امپراتوری آلمان بودند. دوره معاصر زمانی که کمونیست‌ها قدرت را در روسیه به دست گرفتند (۱۹۱۷) استونی جدا شد ولی اشغال آلمانی‌ها و دو جمله از سوی روسیه استقلال را تا ۱۹۱۹ به تعویق انداخت. در ۱۹۳۴ دیکتاتوری جایگزین دموکراسی ضعیف استونی گردید. پیمان عدم تعرض (۱۹۳۹) بین هیتلر و استالین استونی را به شوروی واگذاشت. بزودی در ژوئن ۱۹۴۰، روسیه به بهانهٔ تحریکات دولت وقت استونی علیه نیروهای روسی مقیم، خواستار افزایش تعداد این نیروها در خاک استونی و تغییر دولت آن شد. در این دوره با پیشروی نظامی نیروهای آلمان نازی در جبهه‌های اروپای غربی، استالین به منظور تقویت مرزهای غربی، تصمیم به الحاق سه کشور بالتیک به شوروی گرفت، بویژه که واکنشی از ناحیهٔ انگلستان یا فرانسه انتظار نمی‌رفت و ضمناً اپوزیسیون چپ داخلی نیز به دلیل بحران فزاینده اقتصادی، نفوذ و قدرت فراوان یافته بود. سرانجام استونی تسلیم تهدیدات شوروی شده و در ۲۱ ژوئن ۱۹۴۰ با حضور و نظارت نمایندگان اعزامی از مسکو، یک «دولت خلقی» با اعضایی کاملاً وابسته به شوروی، زمام امور را در دست گرفت. یک ماه بعد در حالی‌که اعضای حزب کمونیست و طرفداران شوروی، مجلس استونی را نیز در اختیار داشتند، پارلمان رسماً تأسیس جمهوری سوسیالیستی استونی را اعلام و تقاضای الحاق به اتحاد جماهیر شوروی را نمود که البته در ۶ اوت ۱۹۴۰ پذیرفته شد.[۵] از ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ استونی تحت اشغال آلمان نازی بود. زمانی که سلطه شوروی دوباره تحمیل گشت (۱۹۴۵)، مهاجرت گسترده روس‌ها جایگزین ۱۲۰٬۰۰۰ استونیایی شد که کشته و یا به سیبری تبعید شده بودند. در ۱۹۸۸ اصلاحات در شوروی به استونیایی‌های ملی‌گرا این فرصت را داد تا آشکارا فعالیت کنند. ملی‌گرایان در پارلمان این جمهوری به اکثریت دست یافتند و خودمختاری بیشتری کسب کردند و به دنبال کودتای نافرجام کمونیست‌های تندرو در مسکو (اوت ۱۹۹۱) استونی را از اتحاد شوروی خارج کردند. در سپتامبر ۱۹۹۱ شوروی استقلال استونی را به رسمیت شناخت. روسیه بر این نکته اصرار دارد که ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق اروپا را از چنگ نازی‌ها آزاد کرد و رییس جمهوری روسیه از درخواست کشورهای لتونی، لیتوانی و استونی برای عذرخواهی در مورد اقدام شوروی سابق در الحاق این کشورها خشمگین است. دولت استونی آخرین یادبود تسلط پنجاه ساله شوروی بر این کشور را روز ۲۷ آوریل ۲۰۰۷ از پایتخت برداشت. این اقدام با اعتراض روس‌تبارهای استونی روبرو شده است. تظاهرات خشونت بار آنها دستکم یک نفر کشته و حداقل ۱۵۳ زخمی برجای گذاشت.[۶] سیاست نوشتار‌های اصلی: مجلس استونی و دولت استونی نوشتار اصلی: انتخابات در استونی ساختمان مجلس استونی در قلعه تومپئا. استنبوک هاوس ساختمان اصلی دولت استونی در شهر تالین نظام سیاسی استونی جمهوری پارلمانی است و رئیس جمهوری، که اختیارات اجرایی محدودی دارد، از سوی نمایندگان پارلمان برای دوره پنج ساله به این سمت برگزیده می‌شود. پارلمان این کشور دارای یک مجلس با ۱۰۱ نماینده‌است که با رای مستقیم مردم برای دوره‌های چهارساله به عضویت مجلس انتخاب می‌شوند. مجمع ۱۰۶ نفره و رئیس جمهور با رأی تمامی افراد بالغ برای چهار سال انتخاب می‌شود. رئیس جمهور، نخست وزیر و شورای وزیرانی را انتصاب می‌کند که به مجمع پاسخگو هستند. احزاب عمده سیاسی عمده عبارت‌اند از: جبهه خلق سوسیال دموکرات، حزب لیبرال دموکرات، و حزب کمونیست. توماس هندریک ایلوس در سپتامبر ۲۰۰۶ به عنوان رئیس جمهور جدید این کشور انتخاب شد. ایلوس در انتخابات آن سال موفق به شکست دادن آرنولد روتل، رئیس جمهور پیشین شد. هرچند نقش رئیس جمهور در استونی عمدتاً تشریفاتی است، اما آقای ایلوس قول داده‌است از آن برای افزایش وجهه کشورش در سطح بین‌المللی استفاده کند.[۷] کشور استونی بیش از ۱۳۰ سرباز در چهارچوب نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت، آیساف در افغانستان داشت که در ولایت آشوب‌زده هلمند مستقر بودند. با امضای توافقنامه‌ای میان آمریکا و جمهوری استونی، شهروندان استونیایی از اواخر سال ۲۰۰۸ میلادی می‌توانند بدون روادید به آمریکا سفر کنند.[۸] قلعه آلاتسکیوی جغرافیا En-map.png نوشتار اصلی: جغرافیای استونی استونی ۴۵٬۲۲۷ کیلومتر مربع (۱۷۴۶۲ مایل مربع) وسعت دارد. استونی کوچک‌ترین و شمالی‌ترین کشور منطقه بالتیک بوده و از تعداد زیادی جزیره در ساحل جنوبی خلیج فنلاند تشکیل شده‌است. این کشور متشکل است از سرزمینی کم‌ارتفاع، که در جنوب شرق ۳۱۸ متر ارتفاع می‌یابد، و دو جزیره اصلی. ۲۲ درصد آن را جنگل پوشانیده‌است و از چوب آن برای کاغذ و کبریت‌سازی استفاده می‌شود. استونی، از نظر منابع طبیعی فقیر می‌باشد. در این کشور، دریاچه‌های فراوان و جنگل‌های متراکم زیادی، به چشم می‌خورد. استونی سه رودخانه اصلی دارد به نام‌های امایوگی، پارنو و ناروا. آب‌وهوای این کشور معتدل و مرطوب با تابستان‌های ملایم و زمستان‌های سرد است. استونی ۵۶۱ کیلومتر مرز دارد و طول سواحل آن بسیار بیشتر از این یعنی ۳۷۹۴ کیلومتر است. در مرز شرقی استونی با روسیه، دریاچه پیپوس واقع شده و مرز شمالی را رودخانه ناروا تشکیل می‌دهد. استونی تنها در مرز جنوبی خود عارضه طبیعی مشخصی ندارد. سطح کشور استونی کمابیش هموار است ولی در برخی سواحل آن زمین‌ها گاه با شیب زیادی از دریا بیرون آمده‌اند و در جنوب شرق کشور در پشت این سواحل نیز تپه‌زارها ادامه می‌یابند. بلندترین نقطه استونی یعنی سور مونامگی (به معنی کوه تخم‌مرغی بزرگ) که ۳۱۸ متر ارتفاع دارد نیز در این بخش از کشور واقع شده‌است. در مناطق غربی و شمالی استونی صدها جزیره واقع شده که بیشتر آنها غیرمسکونی هستند و از شماری از آنها در زمان شوروی به عنوان منطقه نظامی استفاده می‌شد. بزرگ‌ترین این جزایر ساره و هیو هستند که هر یک استان‌های جداگانه‌ای به‌شمار می‌آیند. از جزیره‌های کوچک‌تر مسکونی می‌توان به موهو، وورمسی، ویلساندی، آبروکا، کیهنو، و روهنو اشاره کرد. نگاره ماهواره‌ای از استونی اوسموسار یکی از جزایر پرشمار استونی دریاچه‌ای در استونی جنگل در استونی بالاترین نقطه در سرزمین استونی، پارک ملی لاهما رودخانه آلتجا در پارک ملی لاهما، استونی تقسیمات کشوری استونی به ۱۵ استان (به استونیایی: maakonnad) تقسیم می‌شود که ناحیه‌های مدیریتی کشور هستند. نقشه استان مرکز استان جمعیت Eesti maakonnad 2006.svg ایدا-ویرو یووی ۱۴۹٬۲۴۴ پارنو پارنو ۸۲٬۵۸۴ پولوا پولوا ۲۷٬۴۵۲ تارتو تارتو ۱۵۰٬۲۸۷ رپلا رپلا ۳۴٬۹۰۵ ساره کورساره ۳۱٬۳۴۴ لنه-ویرو راکوره ۵۹٬۸۶۱ لنه هاپسالو ۲۴٬۱۸۴ هاریو تالین ۵۵۲٬۶۴۳ هیو کاردلا ۸٬۴۷۰ والگا والگا ۳۰٬۱۵۸ وورو وورو ۳۳٬۴۳۹ ویلیاندی ویلیاندی ۴۷٬۵۹۴ یاروا پایده ۳۰٬۵۵۳ یوگوا یوگوا ۳۱٬۳۹۸ شهرها نمایش بحث ویرایش نمایش بحث ویرایش شهرهای اصلی استونی برآورد ۲۰۱۱ تالین تالین تارتو تارتو رتبه شهر شهرستان جمعیت رتبه شهر شهرستان جمعیت ناروا ناروا پارنو پارنو ۱ تالین هاریو ۳۹۳٬۲۲۲ ۱۱ وورو وورو ۱۲٬۶۶۷ ۲ تارتو تارتو ۹۷٬۶۰۰ ۱۲ والگا والگا ۱۲٬۲۶۱ ۳ ناروا ایدا-ویرو ۵۸٬۶۶۳ ۱۳ یووی ایدا-ویرو ۱۰٬۷۷۵ ۴ پارنو پارنو ۳۹,۷۲۸ ۱۴ هاپسالو لنه ۱۰٬۲۵۱ ۵ کوتلا-یاروه ایدا-ویرو ۳۷٬۲۰۱ ۱۵ کیلا هاریو ۹٬۷۶۳ ۶ ماردو هاریو ۱۷٬۵۲۴ ۱۶ پایده یاروا ۸٬۲۲۸ ۷ ویلیاندی ویلیاندی ۱۷٬۴۷۳ ۱۷ تاپا لنه-ویرو ۵٬۸۹۶ ۸ راکوره لنه-ویرو ۱۵٬۲۶۴ ۱۸ پولوا پولوا ۵٬۷۶۷ ۹ سیلامائه ایدا-ویرو ۱۴٬۲۵۲ ۱۹ کیویولی ایدا-ویرو ۵٬۶۳۴ ۱۰ کورساره ساره ۱۳٬۱۶۶ ۲۰ الوا تارتو ۵٬۶۰۷ اقتصاد نوشتار اصلی: اقتصاد استونی خاک استونی، قابلیت کشت مناسبی نداشته، و دامداری آن نیز، فقط جوابگوی ۲۰ درصد نیاز کشور است. در سالیان اخیر، منابع محدودی از نفت و فسفریت در این کشور یافت شده‌است. صنایع عمده این کشور عبارتند از: صنایع چوب، نساجی، صنایع مهندسی، فرآوری غذایی. گاز برای استفاده گرمایشی و صنعتی از شیست قیردار استخراج می‌شود. محصول عمده بخش مهم کشاورزی و دامپروری لبنیات است. مشکلات بزرگ اقتصادی نتیجه وابستگی شدید استونی به تجارت با روسیه بوده‌است. اقتصاد کشور هنوز در حد وسیعی در اختیار دولت است، ولی در زمینه خصوصی سازی اندکی پیشرفت حاصل شده‌است. جمهوری استونی هفدهمین کشور اتحادیه اروپاست که به حوزه یورو پیوسته است. استونی نخستین کشور از جمهوری‌های شوروی سابق بود که واحد پول یورو را به جای پول ملی، به گردش درآورد. بیست سال پس از جدا شدن استونی از اتحاد جماهیر شوروی، برای بسیاری از مردم استونی، پیوستن به یورو این موضوع را ثابت کرد که آنها به غرب پیوسته‌اند. کاهش هزینه‌های دولتی که برای پیوستن استونی به حوزه یورو ضروری بوده، سبب افزایش نرخ بیکاری در این کشور و رسیدن آن به ۱۶ درصد شد. بحران بدهی‌های اروپا در گذشته به شدت به استونی صدمه زده‌بود.[۹] مردم اقوام ساکن استونی استونیایی ۶۸٫۷٪ روس ۲۴٫۸٪ اوکراینی ۲٫۰٪ بلاروسی ۱٫۱٪ فنلاندی ۰٫۸٪ دیگران ۱٫۶٪ پیش از جنگ جهانی دوم، مردم استونیایی‌تبار ۸۸ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌داد و اقلیت‌های قومی ۱۲ درصد باقی‌مانده را تشکیل می‌دادند. بزرگ‌ترین گروه‌های اقلیتی در سال ۱۹۳۴ عبارت بود از روس، آلمانی، سوئدی، لتونیایی، یهود، لهستانی، فنلاندی و اینگری‌ها. بین سال‌های ۱۹۴۵ و ۱۹۸۹، با اجرای برنامه روسی‌سازی شوروی‌ها درصد استونیایی‌تبارها در میان مردم این کشور به به ۶۱ درصد کاهش یافت. شوروی مهاجرت انبوه کارگران صنعتی از روسیه، اوکراین، و بلاروس را به استونی ترویج کرد و بسیاری از استونیایی‌ها در زمان جنگ ناچار به مهاجرت شدند. جوزف استالین نیز دست به تبعیدهای دسته جمعی و اعدام مردم استونی زد به طوری‌که در جریان دوران «پاکسازی» او ۱۱۰ هزار تن از مردم استونی کشته و یا تبعید شدند.[۱۰] در دهه پس از استقلال، مهاجرت گسترده روس‌ها از استونی و برچیده شدن پایگاه‌های نظامی روسیه در سال ۱۹۹۴ باعث شد که نسبت قوم استونیایی در استونی از ۶۱٪ در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۶۹٪ درصد افزایش پیدا کند.[۱۱] فرهنگ ادیان در استونی (سال ۲۰۰۰) بدون دین ۷۰٫۸٪ لوتریانیسم ۱۳٫۶٪ ارتدکس شرقی ۱۲٫۸٪ دیگر ادیان ۲٫۸٪ در سال ۲۰۱۰، تعداد ۲۴۵ موزه در استونی وجود داشت که به طور جمعی بیش از ۱۰ میلیون شیء در آنها به نمایش درآمده‌است. فرهنگستان هنر استونی (به استونیایی: Eesti Kunstiakadeemia، EKA) ارائه آموزش عالی در هنر، طراحی، معماری، رسانه، تاریخ هنر و آموزش مرمت آثار را برعهده دارد. رویکرد فرهنگسرای ویلیاندی (Viljandi) دانشگاه تارتو همگانی کردن فرهنگ بومی از طریق ارائه برنامه‌های درسی در رشته‌های ساختمان‌سازی بومی، آهنگری بومی، طراحی پارچه و لباس بومی، صنایع دستی سنتی و موسیقی سنتی است.[۱۲] هستهٔ اولیهٔ شعر معاصر استونی با آرمان‌گرایی استقلال‌طلبانهٔ آن، موجب پدید آمدن گروهی از شاعرانی شد که کارشان را از ۱۹۰۵ آغاز کردند و با نام «استونی‌های جوان» شهرت دارند.[۱۳] پس از استقلال جمهوری استونی از امپراطوری تزاری روس و قرن‌ها سلطه فئودالی آلمانی‌ها، شعر «ماری اوندر» به عنوان الگوی سنتی شعر استونی شناخته شد و نام او را به عنوان نامزد جایزهٔ ادبی نوبل مطرح کرد.[۱۳] در دهه ۱۹۳۰ نسل سوم شاعران استونی قدم به عرصهٔ وجود گذاشتند، که از آن میان می‌توان به شاعرانی چون: «بتّی الور»، «اوکو ماسینگ» و «برنارد کانگرو» اشاره کرد؛ که از میان آنان «بتّی الور»، پس از درگذشت «ماری اوندر» عنوان شاعر ملی استونی را به دست آورد.[۱۳] حرکت جدید شعر معاصر استونی که از دههٔ پنجاه به بعد رو به رشد نهاده بود، در دهه‌های بعد نیز به حرکت خود ادامه داد و در حال حاضر نیز به رشد خود ادامه می‌دهد.[۱۳] |
About us|Jobs|Help|Disclaimer|Advertising services|Contact us|Sign in|Website map|Search|
GMT+8, 2015-9-11 20:12 , Processed in 0.174071 second(s), 16 queries .
